FASAKH: ALASAN, KESAN DAN ULASAN KES

MAKSUD
Fasakh ialah melepaskan ikatan perkahwinan antara suami dan isteri melalui kuasa hakim diatas sebab-sebab yang diharuskan.

KUASA UNTUK MEMFASAKHKAN

Dalam undang-undang di negara kita, kuasa memfasakhkan sesuatu perkahwinan dilakukan oleh Hakim Mahkamah Syariah. Mahkamah yang berbidangkuasa ialah Mahkamah Rendah Syariah.

SIAPA BOLEH MEMBUAT TUNTUTAN FASAKH

Sebenarnya suami dan isteri kedua-duanya boleh menuntut fasakh di mahkamah. Suami juga mempunyai alasan-alasan yang membolehkan dia menuntut fasakh, Kenapa? Kerana kesan fasakh adalah berbeza dari perceraian biasa. Begitu juga suami boleh untuk tidak membayar mahar diatas keadaan dan sebab tertentu.

PROSEDUR

Tuntutan perlu dilakukan dengan mengisi penyata tuntutan yang disediakan mahkamah sekiranya tidak menggunakan khidmat peguam. Pada ruangan alasan, sebaiknya tuliskan alasan-alasan bersama peruntukan perundangan. Misalnya, suami tidak membayar nafkah zahir isteri dan anak-anak selama lebih 6 bulan sepertimana yang dinyatakan pada seksyen 52 (1) (b) Akta Keluarga Islam ( Wilayah-wilayah Persekutuan) 1984 . Sekiranya anda menulis alasan yang banyak, kesemua alasan tersebut perlu dibuktikan. Oleh itu, alasan yang sedikit dengan pembuktian yang kuat lebih baik dari 10 alasan dengan tidak ada pembuktian. Saranan saya pilihlah beberapa alasan yang kuat yang mudah untuk dibuktikan.

Oleh kerana fasakh merupakan kes tuntutan, maka prosuder saman adalah diperlukan. Mahkamah akan menghantar saman kepada Defendan. Defendan perlu menandatangani saman tersebut untuk membolehkan perbicaraan di jalankan. Oleh itu, alamat Defendan adalah penting. Saman akan dihantar oleh mahkamah yang terhampir pada waktu bekerja, oleh itu alamat tempat kerja Defendan lebih praktikal untuk diserah. Melainkan Plaintif dan Defendan telah berbincang mengenai penyerahan saman. Walaubagaimanapun, sekiranya Defendan tidak ada di rumah semasa penyerahan saman oleh penghantar saman, saman gantian seperti secara tampal akan wdilakukan. Cuma ianya memakan masa kerana saman gantian perlu diarahkan oleh hakim semasa dalam perbicaraan. Sekiranya segala usaha telah dilakukan dan Defendan masih tidak hadir, mahkamah akan memulakan prosiding perbicaraan tanpa kehadirann Defendan.

MENUKAR KES FASKAH KEPADA KES PERCERAIAN BIASA

Semasa di dalam prosiding perbicaraan,kebiasannya hakim akan bertanya kepada pihak suami sama ada perbincangan telah dilakukan kepada pihak isteri berkaitan tuntutan fasakh tersebut. Hakim juga biasanya akan menanya kepada suami adakah suami menzahirkan persetujuan tuntutan tersebut. Sekiranya, suami bersetuju untuk bercerai, maka mahkamah akan menukar kes tuntutan fasakh tersebut kepada kes perceraian biasa. Maka, lafaz cerai boleh dilakukan semasa hari perbicaraan itu juga dengan syarat bahawa isteri dalam keadaan suci.

KESAN FASAKH

Kesan ini menyebabkan fasakh berbeza dari perceraian secara biasa. Apabila hakim menjatuhkan fasakh terhadap suami atau isteri, maka talak yang gugur ialah TALAK BAIN SUGHRA dimana bekas suami dan isteri tidak boleh merujuk semula dan tidak boleh berkahwin semula melainkan dengan akad nikah yang baru. Fasakh juga tidak mengurangkan bilangan talak. Misalnya mahkamah memfasakhkan pernikahan Ahmad dan Siti buat kali pertama dan mereka tidak pernah bercerai. Sekiranya kedua-dua mereka berkahwin semula, maka bilangan talak yang Ahmad ada masih lagi tiga.

ALASAN-ALASAN FASAKH

Fasakh boleh dimohon berdasarkan alasan-alasan berikut:

(Merujuk kepada Seksyen 52. Akta Keluarga Islam ( Wilayah-wilayah Persekutuan) 1984 , sek.53 Enakmen Keluarga Islam ( Negeri Sembilan ) dan ( Selangor) 2003 )

Perintah untuk membubarkan perkahwinan atau untuk fasakh:

(1) Seseorang perempuan yang berkahwin mengikut Hukum Syarak adalah berhak mendapat suatu perintah untuk membubarkan perkahwinan atau untuk fasakh atas satu atau lebih daripada alasan yang berikut, iaitu—

(a) bahawa tempat di mana beradanya suami telah tidak diketahui selama tempoh lebih daripada satu tahun;

(b) bahawa suami telah cuai atau telah tidak mengadakan peruntukan bagi nafkahnya selama tempoh tiga bulan;

(c) bahawa suami telah dihukum penjara selama tempoh tiga tahun atau lebih;

(d) bahawa suami telah tidak menunaikan, tanpa sebab yang munasabah, kewajipan perkahwinannya (nafkah batin) selama tempoh satu tahun;

(e) bahawa suami telah mati pucuk pada masa perkahwinan dan masih lagi sedemikian dan isteri tidak tahu pada masa perkahwinan bahawa suami telah mati pucuk;

(f) bahawa suami telah gila selama tempoh dua tahun atau sedang mengidap penyakit kusta atau vitiligo atau sedang mengidap penyakit kelamin dalam keadaan boleh berjangkit;

(g) bahawa isteri, setelah dikahwinkan oleh wali mujbirnya sebelum dia mencapai umur baligh, menolak perkahwinan itu sebelum mencapai umur lapan belas tahun, dan dia belum disetubuhi oleh suaminya itu;

(h) bahawa suami menganiayainya, iaitu, antara lain—(i) lazim menyakiti atau menjadikan kehidupannya menderita disebabkan oleh kelakuan aniaya; atau(ii) berkawan dengan perempuan jahat atau hidup berperangai keji mengikut pandangan Hukum Syarak; atau(iii) cuba memaksa isteri hidup secara lucah; atau(iv) melupuskan harta isteri atau melarang isteri itu daripada menggunakan haknya di sisi undang-undang terhadap harta itu; atau(v) menghalang isteri daripada menunaikan atau menjalankan kewajipan atau amalan agamanya; atau(vi) jika dia mempunyai isteri lebih daripada seorang, dia tidak melayani isteri yang berkenaan secara adil mengikut kehendak Hukum Syarak;

(i) bahawa walau pun empat bulan berlalu tetapi isteri masih belum disetubuhi oleh kerana suami bersengaja enggan menyetubuhinya;

(j) bahawa isteri tidak memberi keizinan akan perkahwinan itu atau keizinannya tidak sah, sama ada oleh sebab paksaan, kesilapan, ketidaksempurnaan akal, atau hal keadaan lain yang diakui oleh Hukum Syarak;

(k) bahawa pada masa perkahwinan itu isteri, sungguhpun berkebolehan memberi keizinan yang sah, adalah seorang yang kecelaruan mental, sama ada berterusan atau berselangan, dalam erti Ordinan Sakit Otak 1952 [Ord. 31 tahun 1952] bagi Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, atau Ordinan Lunatik bagi Wilayah Persekutuan Labuan [Sabah Bab 74] dan kecelaruan mentalnya adalah daripada suatu jenis atau setakat yang menjadikannya tidak layak untuk berkahwin;

(l) apa-apa alasan lain yang diiktiraf sebagai sah bagi membubarkan perkahwinan atau bagi fasakh di bawah Hukum Syarak.

(1A) Mana-mana orang yang berkahwin mengikut Hukum Syarak adalah berhak mendapatkan perintah bagi pembubaran perkahwinan atau fasakh atas alasan bahawa isteri menjadi tidak upaya yang menghalang persetubuhan.

(2) Tiada apa-apa perintah boleh dibuat atas alasan dalam perenggan (1)(c) sehingga hukuman itu telah dikemukakan dan suami telahpun menjalani satu tahun daripada hukuman itu.

(3) Sebelum membuat suatu perintah atas alasan dalam perenggan (1)(e) Mahkamah hendaklah, atas permohonan suami, membuat suatu perintah menghendaki suami memuaskan hati Mahkamah dalam tempoh enam bulan dari tarikh perintah itu bahawa dia tidak lagi mati pucuk, dan jika suami memuaskan hati Mahkamah sedemikian dalam tempoh itu, tiada sesuatu perintah boleh dibuat atas alasan itu.

(4) Tiada apa-apa perintah boleh dibuat atas mana-mana alasan dalam subseksyen (1) jika suami memuaskan hati Mahkamah bahawa isteri, dengan mengetahui bahawa adalah terbuka kepadanya untuk mendapatkan perkahwinan itu ditolak, telah bertingkah laku terhadap suaminya dengan cara yang menyebabkan suami mempercayai dengan munasabah bahawa isteri tidak akan menolak perkahwinan itu, dan bahawa adalah tidak adil kepada suami jika dibuat perintah itu.

PEMBUKTIAN

Dalam apa juga permohonan, pembuktian itu amat penting. Hakim tidak boleh membuat keputusan dengan baik sekiranya pihak-pihak tidak mengemukakan pembuktian. Dalam kes fasakh pihak yang mendakwa iaitu Plaintif perlu mengemukakan pembuktian. Misalnya suami tidak memberi nafkah yang mencukupi selama lebih 5 bulan. Maka, pembuktian melalui dokumen seperti penyata akaun Plaintif, pembuktian melalui lisan seperti saksi dari kalangan ahli keluarga, saudara-mara, sahabat atau jiran diperlukan. Apa-apa bentuk pembuktian amat diperlukan bagi membantu hakim membuat keputusan.

APA BEZA FASAKH DAN CERAI TAKLIK?

Cerai taklik yang dimaksudkan disini ialah berdasarkan lafaz taklik yang diucapkan oleh pengantin lelaki ketika majlis akad nikah. Dari aspek persamaan, kedua-dua jenis perceraian ini hanya diberikan kepada kuasa mahkamah untuk memutuskan. Namun begitu terdapat beberapa perbezaan iaitu tidak semua sebab-sebab yang mengharuskan taklik merupakan sebab-sebab membolehkan berlakunya fasakh. Kebanyakan negeri menyediakan lafaz taklik sekiranya suami meninggalkan isteri selama tiga atau empat bulan tanpa apa-apa nafkah, atau menyakiti tubuh badan isteri boleh memohon kepada mahkamah untuk cerai secara taklik sedangkan fasakh lebih daripada itu. Suami dan isteri boleh memohon fasakh sedangkan bagi cerai taklik hanya pihak isteri sahaja yang memohon . Selain itu, kesan Fasakh ialah gugurnya talak Bain Sughra manakala cerai taklik adalah jatuh talak satu dan isteri perlu membayar khuluk sebagai wang tebusan.

SEKIRANYA SUAMI SELALU MEMUKUL ISTERI, APA YANG PERLU DILAKUKAN

Isteri mempunyai dua pilihan sama ada memohon fasakh atau memohon cerai taklik (sekiranya lafaz taklik ada dinyatakan di dalam sijil nikah). Sekiranya memohon fasakh, peruntukan yang membenarkan ialah (h) bahawa suami menganiayainya, iaitu, antara lain—(i) lazim menyakiti atau menjadikan kehidupannya menderita disebabkan oleh kelakuan aniaya. Oleh itu apabila isteri dipukul secara sengaja perkara yang perlu dilakukan ialah 1. Membuat laporan polis 2. Membuat pemeriksaan kesihatan ( medical check-up) lebih baik di Klinik atau Hospital Kerajaan 3. Mengambil gambar kesan lebam atau kecederaan tersebut.

SEKIRANYA SUAMI BERPOLIGAMI DAN TIDAK BERLAKU ADIL

Sebab yang mengharuskan ialah :Seksyen 53 h (vi) jika dia mempunyai isteri lebih daripada seorang, dia tidak melayani isteri yang berkenaan secara adil mengikut kehendak Hukum Syarak. Isteri perlu membuktikan bahawa suami tidak berlaku adil dari sudut giliran bermalam, nafkah zahir dan lain-lain.

SUAMI DIKENAKAN HUKUMAN PENJARA

Hukuman penjara yang dikenakan perlulah selama tiga tahun atau lebih. Selepas suami menjalani hukuman penjara selama setahun barulah isteri dibenarkan untuk memohon fasakh. Dalam kes sebegini, alamat penjara yang berkaitan diperlukan, kerana mahkamah akan menghantar notis kepada pihak penjara berkaitan untuk dibawa ke mahkamah ketika hari perbicaraan.

ULASAN KES

1. Badrolhisyam bin Khalid lwn Masriah Hj.Ismail ( JH 41 BHG 1, 2015)

Kes ini merupakan kes rayuan fasakh yang difailkan oleh Perayu terhadap isterinya iaitu Defendan untuk menyemak semula keputusan yang dibuat oleh Mahkamah Tinggi Syariah Johor pada 15 Mac 2007 yang mensabitkan perceraian secara faskah. YA Hakim Mahkamah Tinggi Syariah Muar dalam penghakimannya menyebut bahawa Defendan telah berjaya membuktikan dua perkara asas iaitu;1. Suami lazim menyakiti hingga menyebabkan kehidupan isteri menderita . 2, Suami mempunyai dua orang isteri dan tidak melayan isteri secara adil mengikut hukum syarak. Mahkamah Tinggi Syariah berpendapat bahawa isteri telah membuktikan bahawa ia telah dikasari oleh bekas suami sejak dari awal perkahwinan . Antara lain sering memaki hamun dengan mengeluarkan kata-kata kesat seperti sial, babi, isteri tidak berguna atau pergi mampus. Dalam satu pertengkaran juga suami telah membaling kerusi hingga menyebabkan kecedaraan. Defendan telah membat laporan polis dan mendapatkan rawatan di Hospoital Batu Pahat. Panel Hakim Rayuan telah mengekalkan keputusan Mahkamah Tinggi tersebut. Di atas alasan tersebut maka, tuntutan fasakh disabitkan.

2. Zulrina binti Zahari lwn Mohd Shu’aib bin Ishak ( JH 38 BHG.1, 2014)

Kes ini juga merupakan kes rayuan fasakh diatas penghakiman Mahkamah Tinggi Syariah yang menolak permohonan perayu. Perayu semasa di peringkat Mahkamah Rendah telah mengemukakan alasan-alasan berikut: 1. Suami telah cuai dan tidak membayar nafkah selama lebih tempoh tiga bulan 2.Suami tidak menunaikan nafkah batin lebih dari satu tahun 3. Suami tidak berlaku adil terhadap dua orang isteri 4. Suami menganiaya perayu dan menyebabkan kehidupan menderita.

Mahkamah Rendah Syariah telah menolak permohonan tersebut dengan alasan 1. Isteri telah disabitkan nusyuz sebelum tuntutan fasakh dibuat 2. Isteri gagal membuktikan kesnya berdasarkan alasan-alasan yang dikemukakan. Keputusan dan alasan yang sama juga diberikan oleh Hakim Mahkamah Tinggi Syariah. Dalam alasan penghakiman Mahkamah Rayuan pula, terdapat 4 isu yang telah diulas. 1. Sama ada pihak perayu perlu membuktikan kesemua 4 alasan fasakh atau memadai salah satu sahaja. Hakim -hakim Mahkamah Rayuan memutuskan bahawa hakim Mahkamah Tinggi Syariah telah terkhilaf dalam isu ini. Ini kerana isteri hanya perlu membuktikan salah satu alasan sahaja. 2. Sama ada pihak suami telah cuai dan tidak membayar nafkah lebih dari tiga bulan. Hakim -hakim Mahkamah Rayuan telah berpendapat bahawa berlakunya pengurangan nafkah, bukannya tidak membayar nafkah. 3. Berhubung sabitan nusyuz, mahkamah berpendapat bahawa tiada sabitan nusyuz kerana isteri hanya menerima Notis isteri kembali taat, tiada kesalahan nusyuz penah disabitkan. Oleh itu isteri tetap layak mendapat nafkah zahir. 4. Berhubung nafkah batin, mahkamah bersetuju bahawa isteri telah gagal membuktikan bahawa suami tidak mahu menyetubuhinya. 5. Berhubung tidak adil terhadap isteri-isteri, suami telah mengurangkan nafkah dari RM 6 ribu sebulan secara berperigkat dengan alasan isteri telah tidak taat atau nusyuz. Mahkamah Rayuan mendapati bahawa sabitan nusyuuz adalah tidak sah. Alasan masalah kewangan juga telah ditolak oleh mahkamah kerana perbelanjaan suami yang menunjukkan kemampuan. Oleh itu, Mahkamah Rayuan telah menerima rayuan pihak isteri atau perayu bahawa disabitkan fasakh kerana suami atau Responden tidak melayani isteri ecara adil mengikut Hukum Syarak.

Kesimpulannya, terdapat beberapa perkara yang boleh diperhatikan di dalam kes ini iaitu cukup dengan satu alasan dengan pembuktian untuk mensabitkan fasakh. Selain itu, nusyuz tidak sabit dengan sendirinya walaupun mahkamah memutuskan isteri perlu kembali taat kepada suami, oleh itu nafkah zahir tetap berjalan seperti biasa.